O dwoistej naturze powstawania agatów.
Po latach znajomości z agatami przyszło na mnie złe.
To potrzeba ogarnięcia tematu, uogólnienia czyli
generalizacji. Uporządkowania spostrzeżeń, sformułowania zasad i przebiegu
procesów ich powstawania. Uporządkowania w głowie setek tysięcy, milionów okazów
widzianych w naturze i w literaturze. A to wszystko będę potrzebował
udokumentować fotografiami znalezisk lub zakupów.
fot. 1. Fragment przełomu dużej bryły lawy z wnęką agatową w środku. Wnęka w kształcie placka, jego ściany obsypane kryształkami kwarcu w przełomie widoczne też fragmenty czerwonych warstw krzemionki, skupień agatu.
Widoma to zdobycz zbieracza-rąbacza, łowcy "świecidełek". Idzie taki przez pole i rąbie wszystko, co napotka na drodze. Aż dziw, że ma jeszcze całą głowę. Kiedy spuchnie mu dłoń, w której trzyma kamień, znajdzie taki duży kamień w polu i odtąd będzie tłukł na kamieniu. Pola na Ziemi Niczyjej naznaczone są takimi dużymi kamieniami obsypanymi fragmentami agatów i kryształów.
fot. 2, 3. Widok zewnętrzny i przekrój fragmentu. Na zewnątrz zerodowana, zwietrzała lawa, od środka, we wnęce z lewej widoczny przełom warstwy kryształów, białe i czerwone warstwy agatowe. Powyżej zachowana ciemno czerwona zastygła lawa do jasnej zerodowanej na powierzchni zewnętrznej.
Jeśli komuś przychodzi do głowy, że mam fioła na punkcie
agatów, i że już nie może myć gorzej, to ja stanowczo protestuję i dementuję.
Mam się dobrze i agatów w lodówce nie chowam. Gdybym znalazł agat w lodówce, musiałbym
udać się do lekarza i spytać go o zdrowie. Póki co, nie znam i nie chcę znać
stanu zdrowia odpowiedniego doktora. Ale gorzej być może, bo to bardzo możliwe
ale wcale nie wykluczone jest.
fot. 6. Zbliżenie na powierzchnię wnęki. Widzicie to, co ja? Bo ja widzę tam duże kryształy oblane warstwą czerwonej krzemionki. To znaczy, że w czasie narastania kryształów krzemionka dalej skraplała się na powierzchniach wewnętrznych pęcherza. Mogło to wynikać ze wzrostu ciśnienia np. przy wystrzale z komina wulkanu.
Powiem więcej, we wszystkich swoich książkach nazywam agaty pogardliwie
„świecidełkami” z niezasłużonym dla nich lekceważeniem.
Jak najbardziej są one cudem Natury i trzeba je traktować w
skupieniu, z należną im uwagą i powagą.
Rzecz w tym, że ich niewątpliwa uroda ogłupia, skupienie
pryska, zaczyna się zachwyt, który ma swoje konsekwencje w cenie okazu, wyrobu
itp. Prezentujący czy sprzedający to widzi i nie omieszka z tego skorzystać.
Wasz zachwyt przekłada się bezpośrednio na wartość okazu, cenę zakupu lub należne
pochwały.
1. Pierwsza natura agatów - Teoria gazowa (bardzo uczona!).
- czyli ta, którą bezkarnie wysługują się uczone głowy.
Ogólnie dotyczy ona pęcherzy gazowej krzemionki SiO2 –
tlenku krzemu w magmie i lawach wypływających z wulkanów. Tej teorii
polegającej na czarach marach i zamianie gazowej krzemionki w agaty i kryształy
Nauka przypisuje powstawanie wszystkich agatów.
Zatem skamieniałości kwarcowych nie ma i być nie może. Ale
one są, co widać na moich stronach.
Prawda zapisana w księgach przed wiekami obowiązywała do
wczoraj.
Bo znalazł się taki, który fazy stanu skupienia owej
krzemionki rozróżnił i jest w mocy, żeby te postaci krzemionki pokazać i
opisać.
Teoria ta jest jak najbardziejsza do wyrobu agatów i kryształów
powstających w kominie wulkanu czyli właściwa dla przetworów wulkanicznych.
Kiedyś zwracałem uwagę Czytelników na nazwy; magma i lawa.
To pomiędzy tymi słowami powstają agaty i to w czasie potrzebnym do wymówienia
tych słów;
- magma to zawartość wnętrza wulkanów, podziemnych zbiorników,
warstw i potoków wulkanicznych. Ich składu określić się nie da ale trzeba nam przypuszczać,
że dotyczy wielu pierwiastków i ich związków w stanie płynnym i gazowym. Czyli
ogólnie mówiąc niewiadoma a płynna skała. Temperatury sięgające 3000 i więcej
stopni C, ciśnienia tak duże, że nie wiadomo jakie. I to wszystko w ruchu,
mieszanina wszystkiego, którą to Diabeł przez cały czas miesza i w mieszaniu
nie ustaje.
- lawa, czyli zawartość tego garnka wulkanicznego a na
zewnątrz wyrzucona lub wylewana. Substancja owych składników lawy (glinokrzemiany?)
o temperaturach 1100-1350 st.C., a jak wiemy z fizyki i chemii, podczas tak
znacznego spadku temperatury wiele pierwiastków i związków chemicznych zmienia
swój stan skupienia z gazu w płyn a z płynu w ciało stałe. Po tym następują kolejne zmiany fazy stanu skupienia
w środowisku naturalnym, czyli w warunkach atmosferycznych.
Zatem teoria gazowa jest jak najbardziej słuszna dla agatów
powstałych w tych zmieniających się warunkach i ja tę teorię uczonym udowodnię.
Tak udowodnię im ich teorię, bo im do tego i obrazu, i opisu
brak.
fot. 7. Rasowy agat z Nowego Kościoła - uwarstwiony z wnęką i kryształkami w środku. Bryła lawy zaciśniętej - wtedy - na pęcherzu gazowej krzemionki. I ten zacisk jest widoczny, to wklęsłe ściany objętości wewnętrznej i smugi ściśniętych ścian pęcherza w narożach.
Na stronach „Skamieniałości kwarcowych” zwracałem uwagę
Czytelników na wielkie zmiany objętościowe materii podczas przemiany z fazy
gazowej w płynną a niewielkie zmiany objętości podczas przemian materii z fazy
płynnej w ciało stałe.
Podczas erupcji wulkanu i wypływu lawy z komina następuje
opisany już spadek temperatur i spadek ciśnienia do ciśnienia atmosferycznego.
Dalej następuje spadek temperatury samej lawy aż do temperatury otoczenia czyli
krzepnięcia lawy na powierzchni. Procesy zmian skupienia materii następują już
w kominie wulkanu odpowiednio dla pierwiastków, związków i mieszanin, przynależnych
im temperatur i zmiany fazy stanu skupienia.
fot. 8. Inny okaz zanieczyszczony w środku lawą - wtedy - magmą. Układ gwiaździsty, wklęsłe, zaciśnięte do środka ściany pęcherza i wystające rogi zaciśniętych ścian pęcherza.
I ma to swój odrębny obraz w agatach powstałych w warunkach
wulkanicznych.
Ten obraz to bryły agatów w zapadłych w sobie znaleziskach.
Pęcherze gazowej krzemionki stygnąc w kominie tworzą bąble gazu SiO2 w
otaczającej je płynnej magmie. Za
skropleniem następuje spadek ciśnienia i zapadanie się płynnych ścian magmy
otaczającej pęcherz, który to zaczyna wypełniać płynna krzemionka. To dzieje
się szybko w głębi komina a z wypływem lawy na powierzchnię następuje w niej
przemiana płynnej krzemionki w ciało stałe; kryształy lub agaty. I wcale nie
odbywa się to gwałtownie, tak jak sama erupcja. Warstwy lawy zastygają na
powierzchni całymi dniami, to zależy od ilości masy materii w wypływie. To jest
czas na uformowanie warstw i „wyciąganie” (wzrost) kryształów dla urody agatów.
Narastanie warstw czy wzrost kryształu są w nich widoczne i następują dzień po
dniu – jest to widoczne w warstwach i dużych kryształach, zobaczycie na nich
ślady tego dziennego przyrostu.
Bryła została połupana przez znalazcę, fragmenty dotarły do mnie i nic już nie da się zrobić.
Przystępując do pisania wykładu musiałem dokonać w rozumie przeglądu
olbrzymiej ilości obrazów agatów i wcale nie dostałem oczopląsu ani pomieszania
zmysłów. Pośród nich wyróżniłem, zobaczyłem agaty, które powstawały właśnie w
takich ekstremalnych warunkach fizyko-chemicznych.
To agaty z Nowego Kościoła.
Ze spadkiem temperatury i ciśnienia ściany pęcherza w magmie
(naczynia), w tym miejscu zapadają się wraz ze zmianą stanu skupienia i
zmniejszaniem objętości gazu. W dużej
objętości pęcherza gazu następuje skraplanie, to i objętość tego bąbla zmniejsza
się gwałtownie. Następuje wciąganie ścianek „naczynia” do środka. Środek
„naczynia”, pustkę wypełnia skroplona już płynna krzemionka. W miarę wypływu
lawy z komina i dalszym a spokojnym spadkiem temperatury następuje zmiana fazy
płynnej w fazę stałą i zastyganie krzemionki.
I to widać w agatach z Nowego Kościoła, widać agaty w
zapadających się warstwach lawy, skały, w warstwach lawy wciągniętych do środka
pęcherza.
Tutejsze agaty wtopione są w skałę, w zastygłą magmę i nikt nawet
nie wysila się, aby je z tej skały wypreparować. Przekroje cięte i szlifowane
są wraz ze skałą.
Takie bryły agatów znajdowane są w regionie a w gruncie.
Charakterystyczna jest czerwona barwa okolicznych pól uprawnych. To skutek
miażdżenia i rozcierania warstw law
wulkanicznych przez przechodzący tędy Lądolód. Bryły lawy przesycone krzemionką
z agatami w środku, jako twardsze od lawy tkwią tam w ziemi, jak rodzynki w
cieście. Trzeba tych brył szukać po polach uprawnych lub wykopywać z ziemi w
miejscach ich występowania znanych tylko miejscowym.
Dla udowodnienia i zobrazowania uczonym ich teorii posłużę
się przykładami z Nowego Kościoła, których długo szukałem na złość uczonym ale
warto było.
Na fotografiach 1-3 prezentuję fragment skamieniałego pęcherza
po gazowej krzemionce. Jako bąbel miał hipotetyczną objętość kuli o średnicy
kilkunastu cm. W czasie schładzania na zewnątrz komina następowało skraplanie
gazu SiO2 w płynną krzemionkę. Powstało jej tyle, co kot napłakał, bo gaz skraplał
się w płyn. Objętość tego płynu była wielokrotnie mniejsza od objętości gazu w
bąblu. Zdołała jedynie zwilżyć ścianki pęcherza, który w tym samym czasie zaczął zapadać się w sobie, to skutek ubytku
gazu w objętości pęcherza. W środku, po skropleniu następowała coraz większa próżnia.
Ściany bąbla pokrywała płynna krzemionka, z której podczas krzepnięcia powstawały
drobne kryształy.
Podczas gwałtownego spadku temperatury następowało
skraplanie i następnie przemiana płynu w ciało stałe, w warstwy lub kryształy
krzemionki.
Od lat piszę o olbrzymich różnicach, zmianach objętościowych
krzemionki przy zmianach stanu skupienia głównie przy przemianie gazu w płyn. W
prezentowanym przykładzie, z kuli gazowej krzemionki powstał naparstek płynnej
krzemionki a z tego powstało nieco mniej kryształów pokrywających ściany powstałej
pustki. Nastąpiła następna różnica, zmiana objętościowa pomiędzy płynem a
ciałem stałym, niewielka i nieistotna w rozważaniach. Tu nastąpiło spłaszczenie
kuli gazu, pustka przybrała kształt cienkiego krążka, okrągłego placka . Płynna
magma została wciągnięta z dwóch stron do środka pęcherza. Ściany pęcherza też
krzepły podczas stygnięcia a na nich wyrastały drobne kryształy kwarcu ze
skroplonego płynu.
Większość agatów z Nowego Kościoła to agaty zaciśnięte w
zastygłej magmie. Ściany zewnętrzne wklęsłe a na bokach ciągną się smugi
krzemionki. To zastygłe szczątki bardzo dużych pęcherzy zaciśnięte na agatach.
A smugi to krzemionka z zaciśniętych sąsiadujących ścian pęcherza gazu.
Z wielkiego bąbla gazowej krzemionki powstaje szklanka
płynu. Ściany zapadają się do środka pęcherza, zaciskają na krzepnącej
krzemionce tworząc agat wielkości pięści a na skrajach agatu powstają ślady
tych zaciśniętych ścian pęcherza.
I to by było na tyle. Ktoś musiał uczonym to pokazać i
wytłumaczyć, wypadło na mnie.
2. Druga natura agatów i to podwójna, to
moja teoria oparta na własnych spostrzeżeniach a dotyczy płynnej krzemionki
poza wulkanem.
Podwójna;
- dotyczy dostępu płynnej krzemionki do dziur i jam w
warstwach i między warstwami dna dawnego morza nad dawnymi podwodnymi wulkanami,
- dociera do szczątków padłych organizmów na dnie. Procesy
skraplania gazowej krzemionki, zastygania płynnej krzemionki w naturalnych
agatach i skamieniałościach zostały już przeze mnie opisane na stronach tej
książki. A procesy chemiczne oddziaływania płynnej krzemionki na tkanki miękkie
organizmów; rozpuszczanie błon komórkowych, warstwy rozpuszczonych komórek i
wyodrębnione jądra komórkowe pokazałem w fotografiach mikroskopowych na
ostatnich stronach;
Agat od środka – skamieniałość kwarcowa odc.1 i 2.
http://skamienialoscikwarcowe.blogspot.com/p/blog-page_5.html
http://skamienialoscikwarcowe.blogspot.com/p/blog-page_13.html
http://skamienialoscikwarcowe.blogspot.com/p/blog-page_13.html
Przykładem agatów naturalnych są agaty z Płuczek Górnych i
skamieniałości kwarcowe w regionie i prezentowane przeze mnie na tym blogu.
Podsumowując i zadając jako prawo Natury, jako procesy sprawdzalne
i powtarzalne na całym Świecie, agaty podzieliłem na;
- agaty pierwotne, wulkaniczne, powstałe w procesach
wulkanicznych. Powstałe na skutek przemian fazowych od postaci gazowych, przez
płynną krzemionkę aż po ciało stałe po wypływie lawy. Dotyczą procesów wulkanicznych
w kominach wulkanów, wyrzutów na
zewnątrz i wypływów lawy.
- agaty wtórne a naturalne. Powstałe w gruncie dna morza lub
skałach osadowych ale poza wulkanem. Agaty powstałe tylko z płynnej krzemionki w
jamach dna morza i padłych organizmach, krzemionka zastygała w warunkach
zbliżonych do naturalnych. Proces przebiegał wolniej; od kilku dni po lata, w
obrazie przekrojów zdarzają się okazy o tysiącach warstw krzemionki.
Najprostszym sposobem odróżniania jednych od drugich jest
ogląd powłoki zewnętrznej agatów.
Jeśli jest to skała osadowa, skamieniały muł albo muszla lub
skóra organizmu, to mamy do czynienia z agatem naturalnym lub skamieniałością.
Jeśli powłokę tworzy zerodowana lawa, fragmenty zastygłej
magmy, bazalt, to rozróżnienie jest oczywiste. Agatem jest zawartość tej
powłoki skalnej. Te powłoki widoczne są zarówno na zewnątrz, jak i w
przełomach, przekrojach. Trzeba przy tym zwracać uwagę na kształt ścian
zewnętrznych agatów;
- jeśli ściany zewnętrzne agatu są wklęsłe a przy tym na
skrajach ciągną się w skale smugi kwarcu, mamy do czynienia z agatami
powstałymi w kominie wulkanu,
- jeśli ściany zewnętrzne są wypukłe a bez odstających smug,
to są to agaty powstałe poza wulkanem.
To rozróżnienie jest bardzo proste i każdemu dostępne
wzrokowo.
Różny jest obraz krzemionki w środku znalezisk;
- w agatach wulkanicznych jest ona zanieczyszczona i
nieprzezroczysta. W kotle wulkanicznym panuje chaos a wynikiem jest przypadek.
- w agatach naturalnych dominują jasne przezroczyste i
półprzezroczyste warstwy i kryształy, tu krzemionka zastygała powoli a w
spokoju .
Płynna krzemionka w czystej postaci przenika przez grunt lub
skałę, przy tej okazji nabywa zanieczyszczenia chemiczne, które podczas
krystalizacji obfitują barwami półprzezroczystych warstw lub kolorowymi
kryształami kwarcu. I te agaty dają się ze skały wypreparować, skutecznie robią
to przecież lemiesze.
Dla przykładu, w czasie pisania tego wykładu wybrałem się do
Lwówka w poszukiwaniu agatów. Przy okazji zwiedziłem w Ratuszu wystawę agatów z
Płóczek Górnych. Przedstawione okazy były zachwycające. Po obejrzeniu wróciłem
do pierwszej gabloty i przeczytałem dwie strony
informacji o wulkanicznym pochodzeniu tych agatów. Zdziwiłem się bardzo,
bo kolekcja przedstawiała jak najbardziej agaty naturalne czyli powstałe z płynnej
krzemionki, poza kominem wulkanu. Wystawione informacje wcale nie przystawały
do ekspozycji, wprowadzały zwiedzających w błąd.
Ciekawostka!
Czynnikiem wspólnym dla jednych i drugich agatów jest
działalność wulkaniczna w regionie, tyle że jedne powstają w kominie wulkanu a
drugie poza wulkanem, tak właśnie było na Ziemi Niczyjej.
Mam szczęście mieszkać na terenach dawnego dna morza z
podwodnymi wulkanami i działalnością tychże wulkanów na powierzchni po
wydobyciu z morza płyty kontynentalnej Europy. Ich działalność ustała 17-14
mln. lat temu. Moja się cieszyć z jednych
i z drugich, bo tu zamieszkałem a na swoją zgubę.
Obowiązuje prawda o agatach, zapisana przed wiekami,
pozostaje w świadomości współczesnych i jest obowiązującym ogłupem. Nauka ma to
do siebie, że układa ludziom bruzdy w korze mózgowej. Przyszło mi przeorać te
bruzdy w poprzek, żeby indolentom nie było tak łatwo i wygodnie.
Bajka o skamieniałościach i agatach, które powstawały i
krystalizowały przez miliony lat też pozostaje kolejną uczoną bajką.
Te procesy następowały szybko i w tamtym czasie mierzonym w
sekundach i godzinach (agaty wulkaniczne) a w godzinach i dniach (agaty naturalne).
Później przez miliony lat agaty pozostawały w depozycie, ukryte w Ziemi lub w
skałach. Zalegały tam, czekały na odkrywców, aby dziś cieszyć nasze zmysły i
budzić naszą ciekawość Świata.
Z okazji nadchodzących wydarzeń - Sudeckiego Festiwalu Minerałów - pozdrawiam uczonych kolegów ze "Spirifery" i okolic.
Foto autor prof.
s. Roman Wysocki
05.05.2018 Bystrzyca k.Wlenia
Prawa autorskie zastrzeżone.
